Vanavond wordt op meerdere locaties de documentaire “Stemmen van na-oorlogse generaties” getoond. Over de impact van oorlog en het koloniaal verleden, gericht op de overdracht van trauma’s tussen generaties. Als tweede generatie heb ik hier mijn hele leven naar uit gekeken. Ik ben nog van de generatie die zelf niet in Indië is geboren, maar wel kind van wie daar geboren zijn. Mijn generatie is grotendeels opgegroeid met en in zwijgen. Over de oorlog en het verleden werd niet gepraat, wel gezwegen, gehuild en in iedere ademtocht uitgedragen. Mijn hele leven ben ik op zoek geweest naar antwoorden die ik nooit zal krijgen. Ja, indirect kan ik stukjes van een puzzel in proberen te vullen aan de hand van verhalen van anderen die wel kunnen praten over wat zij meegemaakt hebben. Maar ik zal nooit weten hoe het voor MIJN oma en MIJN moeder was. Ik zal geen eerstehands verhalen door kunnen geven aan volgende generaties, alleen verhalen over hoe het is om op te groeien in en met zoveel verzwegen leed.
En hoe ouder ik wordt, hoe meer ik me realiseer hoeveel invloed dat heeft gehad. Ik heb mijn leven lang geprobeerd dingen anders te doen dan mijn moeder en oma. Ik wilde open zijn, eerijk, praten over dingen waar anderen liever over zwegen. Geheimen openbreken was mijn ‘taak’ en missie, ik wilde doorgeven hoe belangrijk het was dingen te weten. Wat je niet weet kun je niet helen. Want ja, wat je niet weet kan je wel degelijk schaden!
En toch is het belangrijkste me niet gelukt: mensen dichtbij durven laten.
Er heeft altijd een metershoge muur gestaan rond het Indische verleden. Het was er in alles, het eten, de batik kleedjes, de beelden en schilderijen, de taal ‘Soedah, laat maar, adoeh!’, de jaarlijkse Pasar Malam, en toch, was het altijd iets ‘van hun’. Ik mocht op visite komen, maar werd er nooit deel van. Het was hun wereld, hun gedeeld verleden waar wij niet bij konden.
Als dochter heb ik me heel vaak alleen gevoeld. Ik wilde zo graag ‘erbij’ horen, maar steeds weer ging die deur voor me dicht als ik er op klopte. Het waren hun geheime gesprekjes in de keuken, de blikken, de handgebaren. En dwars daar doorheen liepen andere zaken. Zaken van onveilig zijn, van gevaarlijke mannen, dreiging van binnenuit en van buitenaf. En ook daar stond ik alleen.
Overal waar ik zocht naar veiligheid en een thuishaven, vond ik dichte deuren, alarmbellen en waarschuwingsborden. Dit leerde me vooral 1 ding: me afsluiten voor alles en iedereen.
Hoe meer ik mijn moeder alle deuren zag sluiten, hoe meer ik me voornam dat niet te doen en hoe meer ik het uit een onbewuste loyaliteit, want als ik me aanpaste zouden ze me misschien alsnog binnenlaten, toch deed.
De angsten begonnen op mijn 23e en hebben me nooit helemaal verlaten. Er waren periodes dat ze minder waren en ik min of meer redelijk functioneerde (dacht ik), maar langzaam maar zeker namen ze steeds meer van mijn leven over. De zoveelste burn-out waar ik me doorheen worstel nu, wijst me er opnieuw op: ik hoor er niet bij. Maar ‘waar hoor ik dan niet bij?’ hoor ik mijzelf nu vragen?
En het antwoord is net zo simpel als het pijnlijk is: mijzelf.
In een leven van me aan alle kanten probeerde aan te passen op zoveel gebieden, ben ik het hardst weggelopen voor de enige waar ik bij thuis zou kunnen komen: mijzelf. De enige die ik nooit echt mocht zijn en altijd zo hard naar op zoek was om te mogen zijn.
Ik ben opgegroeid met de boodschap van er niet mogen zijn, niet opvallen, anderen niet in opspraak of gevaar brengen, omdat dat is hoe zij moesten leven. Bescheidenheid is een mooie eigenschap, maar heeft een hoge prijs als er geen waardering tegenover staat.
Waar ligt de grens en wie bepaalt waar bescheiden zijn en jezelf wegcijferen nog ok is. En voor wie?
Mijn leven lang heb ik gestreden om open te zijn en eerlijk over wie ik ben en waar ik voor sta. Maar het kostte me het liefste wat ik had en wilde, een band met de twee vrouwen waar ik uit voortkwam. En ondertussen raakte ik ook kwijt wat ik wilde zijn: mijzelf.
De laatste weken heb ik tijd genomen om te zoeken naar een weg terug, maar die is er niet. Dus zoek ik naar nieuwe wegen om te zijn, duik ik nog weer dieper in waar ik vandaan kom en deze documentaire gaat me hopelijk daar een stukje bij helpen. Om stukjes heling te vinden in waar anderen hun verhalen delen. Want dat is het enige wat ik, wat wij als mensen, kunnen blijven doen: onze verhalen delen. Het is het belangrijkste wat we hebben, het is alles wat we zijn. Alleen zo kunnen we stem zijn voor onszelf, maar ook voor hen die geen stem (meer) hebben of mochten hebben.
Bij voorbaat dank ik alvast de makers en deelnemers voor hun moed, hun doorzettingsvermogen en hun eerlijkheid om ruimte te maken voor deze verhalen. Iedere dag komen er weer nieuwe oorlogsverhalen bij in de huidige wereld. Laat de stemmen uit het verleden ons helpen de komende generaties te helpen hun stem te vinden en hun geschiedenis die vandaag ontstaat te helen. En misschien ooit in de toekomst hebben genoeg generaties geleerd om vooral te praten en blijven praten en verhalen delen i.p.v naar wapens en dodelijke woorden te grijpen.
Soedah, genoeg!
#IndieHerdenking,#2024,#Oorlog,#trauma,#generaties,#transgenerationeel, #NederlandsIndië,#Indisch, #Indo